Rzetelna pomoc prawna zapewniona w przypadku zatrzymania przez policję, jest kluczowa dla przebiegu dalszego postępowania. Nieuzyskanie pomocy prawnika na samym początku postępowania karnego może mieć poważne skutki na jego dalszych etapach. Dlatego też istotnym jest aby o swoje interesy zadbać niezwłocznie po zatrzymaniu. Zatrzymanie przez policję – dlaczego pomoc adwokata jest ważna ?Nasza Kancelaria oferuje kompleksową pomoc adwokata w takich przypadkach.
Podstawa zatrzymania
Podstawą zatrzymania przez policję jest art. 244 Kodeksu Postępowania Karnego. Zgodnie z tą regulacją Policja ma prawo zatrzymać osobę na przykład gdy:
- istnieje zasadne przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki bądź ukrycia się takiej osoby
- zachodzi obawa próby zniszczenia
- gdy nie można ustalić jej tożsamości (np. w przypadku braku odpowiednich dokumentów takich jak paszport, dowód osobisty, karta pobytu etc.)
Pamiętaj, że masz pełne prawo do otrzymania wyjaśnienia, na jakiej podstawie zostałeś zatrzymany/a.
Kto może dokonać zatrzymania
Na terenie Polski zatrzymania może dokonać Policja. Należy jednak pamiętać, że uprawnienia do zatrzymania osoby posiadają także, zgodnie z polskim porządkiem prawnym, inne służby. Zatrzymać może również ABW, CBA , Straż Graniczna czy Żandarmeria Wojskowa. Nadmienić warto, że polski Kodeks Postępowania Karnego przewiduje w art. 243 instytucję ujęcia obywatelskiego. Zgodnie z ww. regulacją ujęcia może dokonać każdy, w przypadku ujęcia na gorącym uczynku (tzn. w chwili popełnienia przestępstwa). Osoba dokonująca ujęcia obywatelskiego ma obowiązek bez nieuzasadnionej zwłoki przekazać ujętego w ręce Policji.
Prawa zatrzymanego w postępowaniu przygotowawczym
Prawo gwarantuje zatrzymanemu szereg uprawnień, o których należy pamiętać:
- niezwłocznie po zatrzymaniu masz prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym (telefonicznie) oraz do bezpośredniej rozmowy z nim. Bardzo ważne jest aby do czasu konsultacji z adwokatem nie odpowiadać na żadne pytania ani nie składać wyjaśnień czy zeznań.
- jeśli nie znasz języka polskiego, jesteś niesłyszący lub niedosłyszący, masz prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza;
- nie możesz być zatrzymany dłużej niż 48 godzin. W tym czasie organ prowadzący postępowanie może wystąpić z wnioskiem do sądu o orzeczenie tymczasowego aresztowania lub wypuścić Cię na wolność;
- jeśli nie jesteś polskim obywatelem masz prawo do kontaktu ze swoim konsulem bądź innym przedstawicielstwem dyplomatycznym swojego kraju;
- masz prawo odmowy składania wyjaśnień, bądź odpowiedzi na poszczególne pytania, pamiętaj, że nie musisz podawać przyczyn odmowy;
- funkcjonariusz nie może przymuszać się do odpowiedzi na pytania, ani do składania jakichkolwiek oświadczeń;
- masz prawo do zażądania od funkcjonariuszy, aby poinformowali o Twoim zatrzymaniu np. osobę najbliższą czy twojego pracodawcę;
- nie masz obowiązku dowodzenia swojej niewinności. W polskim systemie prawnym, do czasu wydania prawomocnego wyroku sądu stwierdzającego winę, obowiązuje domniemanie niewinności. To organy ścigania muszą próbować dowodzić Twojej winy.
- funkcjonariusz powinien wręczyć Ci protokół z czynności zatrzymania. Protokół powinien zawierać imię i nazwisko funkcjonariusza, który Cię zatrzymał, podstawę zatrzymania oraz, co bardzo istotne, datę oraz godzinę zatrzymania!
- masz prawo do zaskarżania działań organów ścigania, w tym do wnoszenia zażalenia na zatrzymanie (o czym poniżej)
Obowiązki zatrzymanego
Jako zatrzymany masz też obowiązki, które należy znać:
- musisz poddać się oględzinom ciała i badaniom, które nie naruszają integralności twojego ciała;
- masz obowiązek pozwolić pobrać swoje odciski palców;
- masz obowiązek dać się sfotografować, ale także okazać innym osobom;
- o ile jest to konieczne, a także nie zagraża zdrowiu, funkcjonariusz może pobrać od Ciebie wymaz ze śluzówki policzka;
- musisz poddać się przeszukaniu – w wypadkach gdy postanowienie o przeszukaniu wydał prokurator lub sąd. Istnieje jednak możliwość przeszukania bez postanowienia, jednak, taka czynność musi zostać niezwłocznie zatwierdzona przez odpowiedni organ zaraz po jej dokonaniu. Pamiętaj, że przeszukanie nie może naruszać Twojej godności ani stanowić dodatkowej dolegliwości. Masz prawo do tego aby w czynności przeszukania brał udział Twój obrońca – co jest przez nas zalecane w związku z inwazyjnym charakterem tej czynności. Jeśli czujesz, że przy przeszukaniu naruszono Twoje prawa, możesz złożyć zażalenia do sądu rejonowego, który jest właściwy miejscowo dla Twojej sprawy, na złożenie zażalenia masz 7 dni od daty przeszukania.
- musisz pamiętać, że w przypadku znalezienia przy Tobie substancji (np. narkotyki), bądź przedmiotów niedozwolonych (np. broń palna, na którą nie masz zezwolenia), funkcjonariusz może je Tobie odebrać i zabezpieczyć dla celów postępowania;
- jeśli badać Cię będzie pracownik ochrony zdrowia (np.: lekarz, pielęgniarka) masz obowiązek poddać się badaniom psychologicznym i psychiatrycznym, a także badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na ciele (np. pobranie krwi).
Zatrzymanie przez policję – pomoc adwokata przy sporządzeniu zażalenia na zatrzymanie
Jeśli uważasz, że Twoje zatrzymanie było nieuzasadnione bądź nielegalne nasza Kancelaria pomoże Ci złożyć zażalenie. Zażalenia na zatrzymanie przysługuje Ci na podstawie art. 246 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego, który stanowi:
„Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu. W zażaleniu zatrzymany może się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania.”
Należy też pamiętać, że uprawnienie do zaskarżenia zatrzymania wynika wprost z art. 41 ust. 2 Konstytucji RP, który stanowi:
„Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia. O pozbawieniu wolności powiadamia się niezwłocznie rodzinę lub osobę wskazaną przez pozbawionego wolności.”
Zażalenie na zatrzymanie wnosi się do sądu rejonowego (właściwego dla miejsca zatrzymania, bądź prowadzenia postępowania), za pośrednictwem organu, który dokonał zatrzymania (np. Policji). Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od dnia zatrzymania. Oznacza to, że można złożyć zażalenie także po zwolnieniu z aresztu – wówczas można zrobić to bezpośrednio w odpowiednim sądzie rejonowym. W przypadku gdy dany sąd uzna, że zatrzymanie było nielegalne bądź bezpodstawne, orzeknie o natychmiastowym zwolnieniu z aresztu.
W wypadku gdy zatrzymany został już wypuszczony na wolność, sąd rozpatrując zażalenie na zatrzymanie, nie może orzec o natychmiastowym zwolnieniu. Wówczas sąd może następczo orzec o niezasadności, bezprawności lub nieprawidłowości zatrzymania. Takie orzeczenie sądu może stanowić podstawę do ubiegania się o odszkodowanie ze względu na niesłuszne zatrzymanie.
Zatrzymanie przez policję – pomoc adwokata na etapie przedstawienia zarzutów
Nasza Kancelaria oferuje asystę prawną przy czynności stawiania zarzutów.
Jeżeli organ prowadzący postępowanie uzna, że z dużym prawdopodobieństwem zatrzymana osoba popełniła dany czyn, może wydać postanowienie o przedstawieniu zarzutów. Postanowienie o przedstawieniu zarzutów przedstawia się niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go. Wówczas z osoby podejrzanej, dana osoba staje się podejrzanym. Podejrzanym można zostać też w wypadku gdy bez postanowienia o przedstawieniu zarzutów, organ przystąpi do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Bardzo istotne jest aby w wypadku przedstawienia zarzutów oraz przesłuchania w charakterze podejrzanego obecny był ustanowiony obrońca. Pomoże to zabezpieczyć Twoje interesy jako strony postępowania oraz pozwoli w pełni realizować przysługujące Ci prawo do obrony.
Zatrzymanie przez policję – pomoc adwokata po orzeczeniu tymczasowego aresztowania
Zatrzymanym można zostać na 48 godzin. W tym czasie organ prowadzący postępowanie może wystąpić z wnioskiem o orzeczenie tymczasowego aresztowania wobec zatrzymanego. Tymczasowe aresztowanie jest jedynym przewidzianym przez polskie prawo izolacyjnym środkiem zapobiegawczym. W związku z tym decyzje o jego zastosowaniu pozostawiono do kompetencji sądu. Na orzeczenie w przedmiocie tymczasowego aresztowania dany sąd ma 24 godziny. Wynika z tego, że bez postanowienia o tymczasowym aresztowaniu, maksymalny czas zatrzymania może wynosić 72 godziny. Wniosek organu o zastosowanie tymczasowego aresztowania jest rozpatrywany przez sąd na posiedzeniu. Należy pamiętać, że mimo iż ustawa jasno określa przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania, środek ten jest nadużywany przez organy wymiaru sprawiedliwości. Sądy bardzo często orzekają o jego zastosowaniu mimo niewystarczającego wykazania zaistnienia koniecznych przesłanek. Istotnym jest więc aby w czynnościach związanych z wydawaniem postanowienia o tymczasowym aresztowaniu brał udział ustanowiony obrońca. Udział profesjonalnego pełnomocnika może uchronić nas przed pobytem w areszcie.
Należy wspomnieć, że polski system prawny w praktyce nie ustanawia górnej granicy zastosowania tymczasowego aresztowania. Pierwsze postanowienie sądu może zostać wydane na okres do 3 miesięcy. Istnieje jednak podstawa prawna pozwalająca na przedłużenie tego okresu do 12 miesięcy. Co więcej, prawo zezwala na przedłużenie tego okresu przez sąd apelacyjny na wniosek prokuratora prowadzącego postępowanie. W przypadku orzeczenia sądu apelacyjnego w przedmiocie tymczasowego aresztowania, prawo nie przewiduje górnej granicy czasu na jaki można ten środek orzec.
Zażalenie na postanowienie o tymczasowym aresztowaniu
Jeśli uważasz, że sąd orzekł niesłusznie, masz prawo zaskarżyć orzeczenie. Nasza Kancelaria pomoże Ci w sprawach związanych z wnoszeniem zażalenia na niesłuszne aresztowanie. Termin na jego złożenie wynosi 7 dni licząc od dnia wydania zaskarżanego postanowienia. Sąd teoretycznie powinien rozpatrzyć takie zażalenie w terminie 3 dni, jednak w praktyce często czas ten się wydłuża.
W przypadku orzeczenia sądu o niesłuszności zastosowania tymczasowego aresztu, zasadnym jest ubiegać się o odszkodowanie od Skarbu Państwa za straty majątkowe (niemożność zarobkowania w czasie przebywania w areszcie) czy zadośćuczynienia za cierpienie fizyczne bądź psychiczne. Roszczenie to przedawnia się wraz z upłynięciem roku od uprawomocnienia się orzeczenia o niesłuszności aresztowania, o czym należy pamiętać.
Aby móc skutecznie ubiegać się o swoje prawa i zabezpieczyć swój interes, stosownym jest skorzystanie z pomocy adwokata. Profesjonalny pełnomocnik zadba o dotrzymanie wszelkich terminów oraz formalności co pozwoli skutecznie dochodzić swoich spraw.
Zatrzymanie przez policję – pomoc adwokata – oferta Kancelarii Adwokackiej
W sprawach wymagających pilnej intrwencji po zatrzymaniu przez policję służymy pomocą przede wszystkim na terenie Warszawy i okolic. Skontaktujesz się z nami wypełniając formularz dostępny tutaj. Prowadzimy działalność na terenie całej Polski. Aktualnie oddziały Kancelarii Adwokackiej oprócz warszawskiej siedziby znajdują się we Wrocławiu i w Bydgoszczy.
