SPROSTOWANIE PRASOWE W PRASIE i TELEWIZJI

SPROSTOWANIE PRASOWE – WPROWADZENIE

Żyjemy w dobie przeciążenia informacyjnego, gdzie prawdziwe informacje mieszane są z fałszywymi, nierzetelnymi lub nieścisłymi. Często jest to potrzebne, aby zszokować odbiorcę, nastawić go negatywnie w stosunku do drugiej osoby, podmiotu czy partii politycznej lub po prostu wygenerować zysk poprzez tzw. „clickbait”. Czasami wynika to po prostu z nierzetelności dziennikarskiej. W większości przypadków takie informacje dotyczą polityków, celebrytów, influecenrów, dziennikarzy, przedsiębiorców, ale również osób niepublicznych. W jaki zatem sposób bronić swojego dobrego imienia na gruncie prawa prasowego? Odpowiednim narzędziem reakcji jest tzw. „sprostowanie prasowe„. Niestety często zdarza się, że redaktorzy naczelni tytułów prasowych nie respektują wniosków o zamieszczenie sprostowania, dlatego dobrym wyjściem jest skorzystanie z pomocy Kancelarii Adwokackiej. Taka pomoc przyda się zarówno na etapie formułowania wniosku o sprostowanie, jak też pozwu o nakazanie zamieszczenia sprostowania prasowego. Zapraszamy do zapoznania się z artykułem Witolda Łukasika jednego z współpracowników Kancelarii Adwokackiej Adw. Tomasza Piotra Chudzinskiego.

Sukcesy Kancelarii Adwokackiej i sprawy w toku

W ostatnim czasie Kancelaria Adwokacka wygrała prawomocnie dwa postępowania o zamieszczenie sprostowań prasowych w telewizji oraz prasie internetowej. Wśród nich jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie nakazujący redaktorowi naczelnemu programu „Superwizjer” wyemitowanie sprostowania w stacjach TVN, TVN24 oraz jego zamieszczenie na stronie internetowej programu „Superwizjer”. „Na wokandzie” mamy również dwa inne postępowania przeciwko redaktorowi naczelnemu tygodnika Gazeta Polska. W postępowaniach przeciwko redaktorowi Sakiewiczowi Kancelaria Adwokacka reprezentuje dwie spółki prawa handlowego.

W niniejszym artykule omówione zostaną poszczególne etapy dochodzenia swoich praw przed redaktorem naczelnym:

wniosek o zamieszczenie sprostowania prasowego;
odmowa zamieszczenia sprostowania oraz tryb naprawczy sprostowania;
pozew o zamieszczenie sprostowania prasowego – kiedy można go wystosować, czas trwania postępowania oraz jego koszty.

Regulacje dotyczące zamieszczenia sprostowania prasowego wynikają z ustawy z dnia 26.01.1984 r. – Praw prasowe. Przy dochodzeniu powyższego roszczenia na etapie sądowym zastosowanie będą mieć również przepisy kodeksu cywilnego, kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SPROSTOWANIE PRASOWE – WNIOSEK O ZAMIESZCZENIE SPROSTOWANIA PRASOWEGO

Może z nim wystąpić każdy, kogo wiadomość w materiale prasowym dotyczy. Uprawnienie to nie ogranicza się zatem tylko do osób fizycznych. Wniosek o zamieszczenie sprostowania może wystosować również osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną. Co więcej, uprawnienie to przysługuje także osobie najbliższej zmarłego oraz następcy prawnemu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej. Podstawa prawna do wystąpienia z wnioskiem o zamieszczenie sprostowania wynika z art. 31a ust. 1 prawa prasowego.

Zainteresowany może wystąpić z wnioskiem o zamieszczenie sprostowania, nawet jeżeli jego dane wprost nie zostały zamieszczone w materiale prasowym. Wystarczą informację pozwalające na jego identyfikację przez odbiorcę.

Sprostowanie prasowe powinno zostać sporządzone z zachowaniem wymogów formalnych oraz terminów określonych ustawą. Sprostowaniu podlegają informacje nieścisłe lub nieprawdziwe. Jego tekst powinien być rzeczowy i odnoszący się do faktów tj. informacji zawartych materiale prasowych, które badać można według kryterium prawda/fałsz. Tekst sprostowania nie może przekraczać dwukrotnej objętości fragmentu materiału prasowego, którego dotyczy. Ta sama zasada obowiązuje przy sprostowaniu materiału audiowizualnego – objętość sprostowania nie może przekraczać dwukrotności czasu antenowego, jaki zajmował dany fragment przekazu.

Dodatkowo, warto zwrócić uwagę, że:

jeden materiał prasowy może obfitować w wiele wiadomości. Każda z nich oddzielnie stanowi punkt odniesienia dla skonstruowania sprostowania (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2008 r., I CSK 531/07);
jedna wiadomość może być przywołana w wielu miejscach tego samego materiału prasowego. Wówczas nie podlega ono wielu sprostowaniom, a tylko wzrasta dozwolona objętość odpowiedniego oświadczenia (art. 31aust. 6 ustawy prawo prasowe)
wiadomości prasowe, choćby podobne lub nawet tożsame, zawarte w różnych materiałach prasowych, podlegają odrębnemu sprostowaniu. wyrok Sądu Najwyższego z 15 maja 2008 r., I CSK 531/07).

Wniosek o zamieszczenie sprostowania każdorazowokierujemy do redaktora naczelnego (tygodnika, czasopisma, portalu internetowego, programu telewizyjnego etc.). Musisz pamiętać aby nadać taki wniosek w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia opublikowania prostowanego materiału prasowego. W tym samym terminie można złożyć go w siedzibie redakcji. Redaktor naczelny obowiązany jest opublikować takie sprostowanie bezpłatnie. Wniosek o zamieszczenie sprostowania jest wolny od jakichkolwiek opłat. To samo dotyczy całego przedsądowego sporu z redaktorem naczelnym.

SPROSTOWANIE PRASOWE – ODMOWA ZAMIESZCZENIA SPROSTOWNIA PRASOWEGO ORAZ TRYB NAPRAWCZY

Zgodnie z art. 33 prawa prasowego redaktor naczelny odmawia opublikowania sprostowania, jeżeli sprostowanie:

jest nierzeczowe lub nie odnosi się do faktów;
zostało nadane lub złożone po upływie 21 dni od dnia zamieszczenia spornego materiału prasowego lub nie zostało podpisane;
nie zwiera podpisu wnioskodawcy, jego imienia i nazwiska lub nazwy oraz adresu korespondencyjnego;
przekracza dwukrotność objętości prostowanego fragmentu materiału prasowego;
nie zostało sporządzone w języku polskim lub w języku, w którym opublikowany został materiał będący przedmiotem sprostowania.

Dodatkowo, redaktor naczelny może odmówić opublikowania sprostowania, jeżeli sprostowanie:

odnosi się do wiadomości poprzednio sprostowanej;
jest wystosowane przez osobę, której nie dotyczą fakty przytoczone w prostowanym materiale;
zawiera sformułowania powszechnie uznawane za wulgarne lub obelżywe.

Redaktor naczelny odmawiając zamieszczenia sprostowania zobowiązany jest do pisemnego zawiadomienia wnioskodawcy o odmowie i jej przyczynach. Redaktor naczelny jest związany nieprzekraczalnym terminem 7 dni (od dnia otrzymania sprostowania) na zawiadomienie wnioskodawcy o odmowie publikacji sprostowania prasowego.

Od dnia otrzymania odmowy zamieszczenia sprostowania, wnioskodawca ma 21 dni na zastosowanie się do wskazań redaktora naczelnego. W przypadku nadesłania poprawionego sprostowania, redaktor naczelny nie może odmówić jego opublikowania. Niedopuszczalnym, acz częstym w praktyce, zabiegiem redakcji prasowych jest odmowa publikacji sprostowania w oparciu o to, że dziennikarz tworzący materiał prasowy był rzetelny i staranny.

SPROSTOWANIE PRASOWE – POZEW O ZAMIESZCZENIE SPROSTOWANIA PRASOWEGO

Podstawa prawna do wytoczenia powództwa o zamieszczenie sprostowania prasowego wynika z art. 39 prawa prasowego. Z pozwem przeciwko redaktorowi naczelnemu, wnioskodawca może wystąpić w sytuacji, gdy:

redaktor naczelny odmówił opublikowania sprostowania;
sprostowanie prasowe nie ukazało się w terminie przewidzianym ustawą;
sprostowanie opublikowane w druku periodycznym nie zostało opublikowane w tym samym dziale i taką samą czcionką, co materiał prasy, którego dotyczy, pod widocznym tytułem „Sprostowanie”
sprostowanie wyemitowane zostało bez jego wyraźnej zapowiedzi oraz w innym rodzaju środku przekazu lub innej porze, niż sporny materiał prasowy.

Należy pamiętać o płynącym terminie przedawnienia roszczeń. Z pozwem o zamieszczenie sprostowania prasowego można wystąpić w ciągu roku od dnia opublikowania materiału prasowego. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa.
Każdorazowo sprawę o zamieszczenie sprostowania rozpoznaje sąd okręgowy właściwy ze względu na siedzibę redaktora naczelnego. Sąd zobowiązany jest do rozpoznania sprawy najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia wniesienia pozwu, niedotkniętego brakami formalnymi. Ten sam termin dotyczy sądu apelacyjnego, do którego trafiła apelacja od wyroku sądu I instancji.

Szczególne bardzo krótkie terminy oznaczają obowiązek sądów rozpoznania spraw o publikację sprostowań poza kolejnością. Jest to duża zaleta instytucji sprostowania. Bowiem statystycznie szybciej uzyskuje się ochronę prawną poprzez zamieszczenie przez redaktora naczelnego sprostowania, niż w procesie o ochronę dóbr osobistych.

Jaka jest rola sądu w sprawie o sprostowanie prasowe?

W przypadku, gdy odmowa opublikowania sprostowania stanowi podstawę wystąpienia przez zainteresowanego z powództwem o opublikowanie sprostowania, sąd orzekający bada, czy zachodzą uzasadnione podstawy do takiego stanowiska redaktora naczelnego. W szerszym ujęciu – rolą sądu jest zbadanie sprawy od strony formalnej. Zatem zweryfikuje on czy strony zachowały wszelkie terminy oraz inne wymogi formalne wynikające z ustawy prawo prasowe.. Jeżeli pozew nie jest dotknięty brakami formalnymi, sąd może uwzględnić powództwo w całości, w części lub je oddalić w całości.

Rodzaje rozstrzygnięć sądów ws. o zobowiązanie do zamieszczenia sprostowania prasowego

Powództwo uwzględnione oznacza uznanie przez sąd wszystkich naszych roszczeń. Innymi słowy, redaktor naczelny będzie zobowiązany do zamieszczenia sprostowania prasowego o treści i formie przez nas wskazanej we wniosku, a następnie w pozwie.

Uwzględnienie powództwa w części, jest konsekwencją uznania przez sąd, jedynie poszczególnych żądań. Przykładowo sąd może stwierdzić, że sprostowanie powinno zostać opublikowane, jednak nie w takiej formie, o którą wnosiliśmy (inna czcionka lub jej rozmiar etc.). To samo dotyczy sytuacji, gdzie poszczególne sprostowania składające się na zbiór sprostowań, w ocenie sądu z przyczyn formalnych nie podlegają uwzględnieniu.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w wyroku z dnia 17.09.2008 r. w sprawie o sygn. akt: III CZP 79/08:

„Sąd jest wówczas władny uwzględnić żądanie opublikowania tylko niektórych spośród tych sprostowań lub odpowiedzi, a tym samym wykreślić z tekstu, który ma zostać opublikowany, fragmenty odnoszące się do określonych faktów. Dopuszczenie możliwości ingerowania przez sąd zarówno w formę sprostowania lub odpowiedzi, jak i – w ograniczonym zakresie – w warstwę merytoryczną, jest uzasadnione ze względu na naturę i funkcję sprostowania lub odpowiedzi”.

Oddalenie powództwa o zamieszczenie sprostowania nastąpi w sytuacji, gdy odmowa jego opublikowania była uzasadniona. Przykładowo, redaktor naczelny w zawiadomieniu wskazał, że wniosek został złożony z naruszeniem terminu 21 dni, a sąd badając sprawę potwierdzi zajście tej przesłanki.

SPROSTOWANIE PRASOWE – KOSZTY POSTĘPOWANIA O ZAMIESZCZENIE SPROSTOWANIA PRASOWEGO

Opłata sądowa od pozwu o zamieszczenie sprostowania wynosi 600 złotych. Wysokość tej opłaty wynika z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Pamiętać należy, że opłata stała od pozwu nie jest jedyną, z którą powód musi się liczyć. W przypadku częściowego uwzględnienia powództwa (a zatem jego częściowego oddalenia) lub oddalenia w całości, sąd może również obarczyć stronę kosztami procesu.

PODSUMOWANIE

Z instytucji sprostowania prasowego może skorzystać każdy, kogo materiał prasowy dotyczy. Materiał prasowy nie musi koniecznie zawierać imienia i nazwiska lub nazwa firmy zainteresowanego, aby ten mógł wystąpić z żądaniem. Wystarczające są informacje, pozwalające na jego identyfikację po stronie odbiorcy. W wielu z naszych spraw reprezentowaliśmy wnioskodawców będących bohaterami materiałów prasowych, w których wskazywano inicjały imienia i nazwiska, zawód etc. Odmowa publikacji sprostowania, brak zawiadomienia o odmowie lub wadliwe zamieszczenie sprostowania otwiera dla zainteresowanego drogę sądową.

Więcej informacji o ofercie Kancelarii Adwokackiej Adw. Tomasz Piotr Chudzinski w sprawach dotyczących zamieszczenia sprostowania prasowego znajdą państwo na stronie kancelarii www. adwokatchudzinski.pl . Oferujemy kompleksową obsługę w sprawach z zakresu prawa prasowego na każdym jej etapie, na dogodnych warunkach dla klienta warunkach. Zachęcamy do zapoznania się z naszą ofertą.

Z Kancelarią Adwokacką skontaktujesz się telefonicznie, mailowo albo wypełniając formularz dostępny tutaj.