Obowiązek szczepień medyków

Obowiązek szczepień medyków. Jak się chronić ?

Powszechnie powielaną informacją jest to, że z dniem 1 marca 2022 r. medycy są obowiązani przedstawić pracodawcom certyfikat potwierdzający pełne zaszczepienie przeciwko COVID-19. Co istotne pomijane są przesłanki, które wyłączają możliwość egzekwowania tego obowiązku wobec danej osoby. Z poniższego wpisu lekarze, pielęgniarki, przedstawiciele innych zawodów medycznych, inni pracownicy podmiotów wykonujących działalność leczniczą, studenci kierunków medycznych dowiedzą się jakie są ich prawa i obowiązki. Czy obowiązek szczepień medyków jest bezwzględny ? Czy istnieją od niego wyjątki ? Zachęcamy do lektury poniższego wpisu.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia – dokładna treść przepisów przewidujących obowiązek szczepień medyków / lekarzy

O obowiązku szczepień medyków Ministerstwo Zdrowia zaczęło informować od początku grudnia 2021 r. Dnia 23 grudnia 2021 r. ogłoszono rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 22.12.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii. Z jego treścią czytelnicy zapoznają się tutaj. Przedmiotowy akt wykonawczy wprowadził zmiany do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii.

Zgodnie z:

§12a.

ust. 1. Obowiązkowi szczepień przeciwko COVID-19 podlegają:
1) osoby wykonujące zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2021 r. poz. 711, 1773 i 2120) w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz osoby wykonujące czynności zawodowe w tych podmiotach, inne niż wykonywanie zawodu medycznego;
2) osoby zatrudnione oraz osoby realizujące usługi farmaceutyczne, zadania zawodowe lub czynności fachowe w aptece ogólnodostępnej lub punkcie aptecznym;
3) studenci kształcący się na kierunkach przygotowujących do wykonywania zawodu medycznego, o którym mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1–8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r. poz. 478, 619, 1630, 2141 i 2232).

Do szerokiego grona zaliczają się nie tylko lekarze, pielęgniarki, położne, ratownicy medyczni. Obowiązek ten odnosi się do jakichkolwiek osób wykonujących czynności zawodowe w podmiotach wykonujących działalność leczniczą. W dalszej części wpisu wszystkie ww. grupy dla uproszczenia określamy mianem „medyków”.

Zgodnie z §12a ust. 2 rozporządzenia ww. osoby są obowiązane poddać się szczepieniu ochronnemu, którego efektem będzie otrzymanie unijnego cyfrowego zaświadczenia (…) w terminie nie późniejszym niż do dnia 1 marca 2022 r. 

Odstępstwa od regulacji przewidujących obowiązek szczepień medyków / lekarzy

Istnieją poważne wątpliwości co do legalności i zgodności z Konstytucją RP cytowanego wyżej §12a rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20.03.2020 r. Przepis ten obowiązuje jednak w systemie prawnym do czasu potencjalnego uchylenia przez Ministra Zdrowia albo stwierdzenia jego niezgodności z Konstytucją RP lub ustawami przez Trybunał Konstytucyjny. Niestety na orzeczenia TK w sprawach dotyczących badania zgodności którychkolwiek pandemicznych rozporządzeń Ministra Zdrowia albo Rady Ministrów się nie zanosi. W takiej sytuacji niezaszczepionym medykom pozostają następujące dwie drogi postępowania, które stawiają medyka na dużo lepszej pozycji przed nadejściem 01.03.2022 r:

a. pierwsza – niezależna od lekarza – powołanie się na fakt przebycia COVID-19 w okresie 6 miesięcy poprzedzających dzień 1 marca 2022 r., Fakt przebycia zakażenia powinien być wykazany pozytywnym wynikiem testu.  Stosowne zwolnienie wynika z treści §12a ust. 3 rozporządzenia:

„Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, ma zastosowanie także do osób, u których do dnia 1 marca 2022 r. upłynie więcej niż 6 miesięcy od uzyskania pozytywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2”.

b. druga – istnienie przeciwskazań do szczepienia. Stosowne zwolnienie wynika z § 12b rozporządzenia Ministra Zdrowia:

„Obowiązek, o którym mowa w § 12a ust. 1, stosuje się do osób, które nie mają przeciwwskazań do szczepienia w zakresie stanu ich zdrowia.”

 

Przeciwskazania do szczepienia w zakresie stanu zdrowia

Warto zwrócić uwagę na konstrukcję przepisu, który jako regułę przewiduje przeciwskazania do szczepienia. Dopiero w przypadku gdy medyk nie ma przeciwskazań do szczepienia stosuje się do niego obowiązek zaszczepienia. Co istotne w rozporządzeniu nie ma jakiejkolwiek mowy o tym, że przeciwskazania do szczepienia musi być potwierdzone zaświadczeniem lekarskim. Z punktu widzenia dowodowego jest to oczywiście pożądana sytuacja, niemniej jednak okoliczność taka może być stwierdzona jakimkolwiek materiałem dowodowym. Przeciwskazania do szczepienia mogą wynikać np. z przebytego w przeszłości wstrząsu anafilaktycznego w reakcji na przyjęcie szczepionki,reakcji alergicznych, zaburzeń systemu krążenia etc.

Weryfikując czy istnieją przeciwskazania ku szczepieniu warto zweryfikować potencjalne działania niepożądane wskazywane w charakterystykach produktów leczniczych poszczególnych szepionek. Jednym z przeciwskazań może być również wysoki poziom przeciwciał (ilościowy) sugerujący nieodległe przebycie zakażenia wirusem SARS-CoV-2. W przypadku wysokiego miana przeciwciał, również medyk który nie ma potwierdzenia w postaci pozytywnego wyniku testu, może wskazywać na występowanie u niego przeciwskazań do szczepienia. Nie jest tajemnicą, że szczepienie w okresie 6 miesięcy od przebycia zakażenia jest jednym z przeciwskazań podawanych w charakterystykach produktów leczniczych (szczepionek).

 

Informowanie pracodawcy o okolicznościach wyłączających obowiązek szczepień medyków

Samo wystąpienie przesłanek wyłączających obowiązek szczepienia nie wystarczy. Pożądanym jest poinformowanie pracodawcy (np. dyrektora szpitala) o występowaniu takich okoliczności jeszcze przed dniem 1 marca 2022 r. Jest to istotne z punktu widzenia dowodowego na wypadek prób ewentualnego wyciągania konsekwencji w stosunku do niezaszczepionego lekarza / medyka. W tym celu najlepiej skierować do pracodawcy krókie pismo, w którym medyk powinien wskazać na: występowanie przeciwskazań lub na przebycie zakażenia po dniu 31.08.2021 r. Do pisma dobrze jest załączyć dokumentację medyczną, wyniki badań, albo zaświadczenia lekarskie potwierdzające okoliczności wskazane w piśmie. Jeśli takiej dokumentacji brak, a medyk nie wyobraża sobie możliwości zaszczepienia, można pokusić się o wysłanie pisma informującego o przeciwskazaniach (bez załączania dokumentów). Jest to zawsze lepsza sytuacja niż brak jakiegokolwiek działania w oczekiwaniu na nadejście 1 marca 2022 r.

Przykładowy tekst informujący o istnieniu przeciwskazań do szczepienia

„Szanowny Panie dyrektorze / Szanowna Pani Dyrektor,

w nawiązaniu do pisma z dn. […] informującego o obowiązku przedstawienia do dn. 1 marca 2022 r. certyfikatu potwierdzającego pełne zaszczepienie przeciwko COVID-19 wskazuję że w stosunku do mojej osoby występują okoliczności wyłączające obowiązek szczepienia. Zgodnie z § 12b w zw. z § 12a ust. 1 pkt 1 oraz § 12a ust. 2 obowiązek szczpień nie dotyczy osób, które posiadają przeciwskazania w zakresie stanu ich zdrowia. Wyłączenie to dotyczy również mojej osoby gdyż […wskazujemy na przeciwskazania…]. Powyższe znajduje potwierdzenie w następujących dokumentacj, które załączam do niniejszego pisma: zaświadczeniu / dokumentacji medyczna etc.”

Przykładowy tekst informujący o wyłączeniu obowiązku zaszczepienia ze względu na przebycie zakażenia

„Szanowny Panie dyrektorze / Szanowna Pani Dyrektor,

w nawiązaniu do pisma z dn. […] informującego o obowiązku przedstawienia do dn. 1 marca 2022 r. certyfikatu potwierdzającego pełne zaszczepienie przeciwko COVID-19 wskazuję że w stosunku do mojej osoby występują okoliczności wyłączające obowiązek szczepienia. Zgodnie z § 12a ust. 3 w zw. z § 12a ust. 1 pkt 1 oraz § 12a ust. 2 obowiązek szczpień nie dotyczy osób, które w okresie ostatnich 6 miesięcy uzyskały pozytywny wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 . Wyłączenie to dotyczy również mojej osoby gdyż zakażenie wirusem SARS-CoV-2 przeszedłem / przeszłam dn. […]”

Obowiązek szczepień medyków – konsekwencje nieprzedłożenia certyfikatu szczepienia do dn. 1 marca 2022 r.

Aktualnie można jedynie dywagować jak mogą reagować dyrektorzy szpitali w przypadku nieprzedłożenia przez lekarza certyfikatu potwierdzającego pełne zaszczepienie. W grę wchodzą takie narzędzia jak np.:

• odsunięcie od pełnienia obowiązków pracowniczych (bez zachowania prawa do wynagrodzenia);
• upomnienie bądź nagana pracownicza;
• nałożenie na pracownika kary pieniężnej;
• wypowiedzenie umowy o pracę z winy pracownika.

Od takich narzędzi przewidzianych w kodeksie pracy przysługują pracownikowi (medykowi) stosowne odwołania. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę pracownik ma 21 dni na złożenie odwołania do sądu pracy. W wyniku powództwa do sądu pracy sąd będzie mógł przywrócić medyka do pracy albo zasądzić odpowiednie odszkodowanie. Na tym etapie możliwym będzie poddawanie w wątpliwość legalności obowiązku szczepień medyków. W dużym stopniu aktualna pozostanie tutaj argumentacja, która pozwalała na uchylenie lub stwierdzanie nieważności decyzji „sanepidów” nakładających kary pieniężne w sprawach dotyczących naruszenia określonych ograniczeń, nakazów lub zakazów mających na celu zwalczanie epidemii.

Potencjalne inne narzędzia prawne przymuszające lekarzy do zaszczepienia się

Istnieje wiele potencjalnych narzędzi przymuszających lekarza do zaszczepienia się. Należą do nich m.in.:

• administracyjna kara pieniężna nałożona przez powiatowego państwowego inspektora sanitarnego. Jednostkowo może ona wynosić do 10 000 złotych.;
• narzędzia służące egzekucji obowiązków niepieniężnych – np. grzywna w celu przymuszenia do zaszczepienia się. Stosowne narzędzia wynikają z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
• ewentualny mandat / skierowanie do sądu wniosku o ukaranie w związku z naruszeniem obowiązków mających na celu zwalczanie i zapobieganie epidemii (art. 116 §1a kodeksu wykroczeń);
• wszczęcie przez Okręgową Radę Lakarską postępowania w celu wydania uchwały cofającej prawo wykonywania zawodu.

 

Oferta Kancelarii adwokackiej obejmuje szereg usług dla niezaszczepionych lekarzy, w tym:

• redakcję pism informujących pracodawcę o wyłączeniu obowiązku w stosunku do medyka obowiązku zaszczepienia i przedłożenia certyfikatu;
• odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę;
• odwołanie od administracyjnej kary pieniężnej nałożonej przez powiatowego państwowego inspektora sanitarnego;
• skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego na decyzję utrzymującą w mocy decyzję o nałożeniu kary pieniężnej;
• sprzeciw od zastosowanych narzędzi postępowania egzekucyjnego w administracji;
• reprezentacja w postępowaniu przed Okręgową Radą Lekarską;
• odwołanie od decyzji Okręgowej Rady Lekarskiej w przedmiocie cofnięcia prawa wykonywania zawodu;
• szereg innych spraw związanych ze stosowaniem przepisów z zakresu zwalczania „epidemii” SARS-CoV-2.

W razie jakichkolwiek pytań – zachęcamy do kontaktu za pośrednictwem formularza kontaktowego.

 

---

Zachęcamy do zapoznania się z innymi artykułami dotyczącymi zagadnień prawnych związanych z pandemią:

• ODSZKODOWANIE ZA ODCZYNY POSZCZEPIENNE (NOP
• obowiązek szczepień medyków;